تأثیر تنش کم آبی، تابش فرابنفش و ازدیاد دی اکسید کربن بر صفات کمی و کیفی ذرت شیرین

سه فاکتور تابش فرابنفش، کم آبی و افزایش دی اکسیدکربن از مهم ترین عوامل محیطی در تغییر اقلیم جهانی، می-باشند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی برخی صفات کمی و کیفی رقم 403 ذرت شیرین (zea mays l. var. sacarata) تحت تأثیر سطوح مختلف گاز دی اکسیدکربن (500، 900 و 1300 میکرو لیتر بر لیتر هوا)، تابش فرابنفش (طول موج های a، b و c با شدت های 18، 25 و 40 میکرو وات بر سانتی متر مربع) و تنش کم آبی (به میزان 60درصد ظرفیت زراعی) بوده است. آزمایش به صورت طرح آزمایشی فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار و در یک سال زراعی انجام شد. مشاهده شد درشرایط تنش کم آبی، با کاهش طول موج فرابنفش (از uv-a به سمت uv-c) میزان کلروفیل a، b و a+b، کاروتنوئیدها و fv/fm نیز کاهش یافت. افزایش غلظت دی اکسیدکربن منحر به کاهش fv/fm شد. کاهش رنگدانه های فتوسنتزی باعث کاهش وزن هزار دانه و عملکرد بلال شد. کمترین و بیشترین مقدار آنتوسیانین و فلاونوئید به ترتیب در شرایط کم آبی و شاهد آبیاری مشاهده شد. در سطوح مختلف تابش اشعه ی uv مشاهده شد که طول موج اشعه ی فرابنفش با میزان پروتئین بذر نسبت مستقیم دارد، یعنی با کاهش طول موج اشعه میزان پروتئین در بذر نیز کاهش یافت. در شرایط عادی محیط، با افزایش غلظت دی اکسیدکربن میزان سطح ویژه ی برگ (sla) و عملکرد ذرت افزایش یافت. در همه ی غلظت-های دی اکسیدکربن با کاهش طول موج اشعه ی ماوراء بنفش از a به b میزان عملکرد کاهش یافت. با توجه به دستاوردهای این مطالعه می توان چنین استنباط کرد که چنانچه تغییرات محیط جهانی مشابه آنچه در این پژوهش شبیه سازی شده است رخ دهد، رنگدانه های دارای نقش آنتی اکسیدانتی در مقابل رادیکال های آزاد (آنتوسیانین و فلاونوئید) افزایش خواهند یافت و در مقابل با کاهش رنگدانه های فتوسنتزی مواجه خواهیم شد که باعث می شود آینده ی غذایی بشر با مشکلات عدیده ای روبرو شود و دلیل عمده ی آن را می توان به کاهش عملکرد گیاهان زراعی در نتیجه ی کاهش میزان کلروفیل ها و رنگیزه های فتوسنتزی دانست.